Opis

Mimo że terytorium Ekwadoru zajmuje niewielki obszar, jego warunki naturalne należą do najbardziej zróżnicowanych na świecie. Na terenie kraju wyróżnia się trzy krainy geograficzne. Kręgosłup Ekwadoru stanowi pasmo Andów. Na zachód od gór leżą nadmorskie niziny, na wschodzie zaś rozciąga się region Oriente, położony w dorzeczu górnej Amazonki i porośnięty wilgotnym lasem tropikalnym. Ośnieżone andyjskie szczyty, miejscami przekraczające wysokość 6000 m n.p.m., wznoszą się w odległości zaledwie 200 km od wybrzeża Pacyfiku. Wyspy Galápagos (Islas Galápagos), leżące na równiku, 1000 km od ekwadorskiego odcinka wybrzeża, stanowią odrębną krainę geograficzną i zarazem jedną z 21 prowincji kraju.Klimat W Ekwadorze występują tylko dwie pory roku: deszczowa i sucha, które znacznie różnią się od siebie w poszczególnych regionach geograficznych. W Andach warunki klimatyczne są inne niż na wybrzeżu, a jeszcze inna jest pora deszczowa i sucha w Oriente. Klimat wybrzeża i Galápagos pozostaje pod wpływem prądów oceanicznych. Od stycznia do kwietnia na tych obszarach trwa gorąca pora deszczowa, która charakteryzuje się skrajnie zmienną pogodą - mordercze upały przerywane są rzęsistymi ulewami. Podróżowanie po wybrzeżu w tym okresie może być dość uciążliwe. Od maja do grudnia opady są wprawdzie rzadkie, jednak niebo często jest zachmurzone, a temperatura niższa. Podróżowanie jest wówczas przyjemniejsze, ale czasem może być trochę za chłodno na kąpiele słoneczne. Mimo to najwięcej Ekwadorczyków wypoczywa na wybrzeżu właśnie w porze deszczowej. Na obszarze Oriente pada przez większość roku, szczególnie po południu albo wieczorem. Najwięcej opadów występuje w okresie od kwietnia do czerwca, najmniej zaś - od sierpnia do marca. Podczas pory deszczowej notuje się więcej zachorowań na malarię, za to podróżowanie drogą wodną jest łatwiejsze dzięki wyższemu poziomowi wody w rzekach. Na terenach górskich pogoda sprzyja podróżowaniu przez cały rok. Chociaż w czasie pory deszczowej, tj. od października do maja, łatwo zmoknąć, nie pada bynajmniej każdego dnia - nawet w kwietniu, kiedy opadów jest najwięcej, deszczowe dni zdarzają się nie częściej niż 15 razy w miesiącu. Pora sucha na obszarach górskich trwa od czerwca do września, a ponadto krótki okres suchy przypada na czas świąt Bożego Narodzenia. W Quito temperatura w ciągu dnia waha się w granicach 8-21°C przez cały rok.Ludność Ekwador jest najgęściej zaludnionym krajem Ameryki Południowej - na 1 km kw. przypada średnio ok. 45 osób. Przyrost naturalny wynosi 2,5%, co oznacza, że do 2028 r. obecna liczba ludności ulegnie podwojeniu. 65% mieszkańców kraju stanowią Metysi, 25% to Indianie, białych jest 7%, a Murzynów - 3%. Inne grupy etniczne stanowią mniej niż 1% społeczeństwa. Większość Indian mówi językiem keczua i mieszka na terenach górskich, choć niewielkie grupy żyją też na nizinach. Blisko połowa ludności kraju skupia się na wybrzeżu (wliczając Galápagos), a ok. 46% mieszka w rejonach górskich. Pozostali zamieszkują region Oriente, gdzie liczba osadników powoli wzrasta. Mieszkańcy miast stanowią 65% ogółu ludności.Główne atrakcje Archipelag Gálapagos - pływanie z nieszkodliwymi rekinami, spotkania oko w oko z metrowymi iguanami, nurkowanie z gigantycznymi płaszczkami i piękne morskie ptaki na wyciągnięcie ręki.Cuenca - spacery uroczymi kolonialnymi uliczkami trzeciego co do wielkości miasta w Ekwadorze, zakupy w sklepach z kapeluszami panama, nocne tańce, a nazajutrz - zwiedzanie spowitych mgłą terenów Parque Nacional Cajas . Region Oriente - piesze wycieczki, zwiedzanie tradycyjnych miejscowości, spływy spienionymi rzekami oraz połów piranii i podglądanie kajmanów, słodkowodnych delfinów i małp w jednym z najwspanialszych na świecie lasów tropikalnych . Pętla Quilotoa - niezwykle malownicza trasa wysoko w Andach, przy której leży Laguna Quilotoa, najpiękniejsze jezioro wulkaniczne w Ekwadorze. Dodatkowe atrakcje to piesze wycieczki po okolicy i liczne okazje do zakupu miejscowego rękodzieła . Dzikie tereny - co najmniej dwutygodniowa podróż łodzią i statkiem towarowym w dół Rio Napo do Amazonki, z miejscowości Coca w Oriente do Iquitos w Peru. Najlepsza wycieczka - krótki, lecz pełen wrażeń przejazd autobusem pośród przepięknych krajobrazów na trasie Riobamba-Guaranda i Guaranda-Ambato, obiegającej najwyższy szczyt w Ekwadorze, Volcán Chimborazo.Wspinaczka na ośnieżony szczyt wulkanu, wylegiwanie się na słonecznej plaży czy raczej wędrówka przez wilgotny las tropikalny i podglądanie małp? W Ekwadorze decyzję można podjąć praktycznie z dnia na dzień - gdy podróżuje się ten kraj, krajobraz zmienia się jak w kalejdoskopie. Jednego dnia marznie się w górskim klimacie Andów, przebierając w ręcznie tkanych swetrach na jakimś targowisku, ale już następnego dnia można wygrzać się w tropiku na plaży nad brzegiem oceanu, oganiając się od moskitów. Równie łatwo jest dotrzeć do wilgotnych lasów tropikalnych na wschodzie, w dorzeczu górnej Amazonki, też oddalonych tylko o jeden dzień drogi od strzelistych andyjskich szczytów. Urok Ekwadoru kryje się właśnie w tym, że ten niewielki kraj łączy w sobie trzy różne światy: wyniosłe Andy, nasłonecznione wybrzeże Pacyfiku i porośnięty bujną roślinnością region Oriente (tropikalne niziny na wschód od Andów). Jeśli dodać do tego wyspy archipelagu Galápagos, oddalonego o 1000 km od wybrzeża, Ekwador jawi się jako prawdziwy raj dla turystów żądnych wrażeń. Można by mnożyć jeszcze inne atrakcje: tropikalne lasy górskie, obserwowanie ptaków, wędrówki po bezdrożach, górskie wycieczki rowerowe, spływy górskimi rzekami... Aktywny wypoczynek Od czego by tu zacząć? Od wspinaczki wysokogórskiej? Ośnieżone wulkaniczne szczyty w górach środkowego Ekwadoru - m.in. Chimborazo (aż 6310 m,), Cotopaxi (5897 m) i Illinizas - przyciągają alpinistów z całego świata. Miejsca, w których najlepiej wynajmować przewodników i wypożyczać sprzęt, to Quito , Riobamba , Ba=nos i Latacunga . Amatorzy pieszych wycieczek też mają w czym wybierać. Spośród licznych atrakcji dla piechurów wyróżniają m.in. tereny Parque Nacional Cajas, górskie lasy tropikalne w Parque Nacional Podocarpus i w pobliżu Mindo , wietrzne páramo (płaskowyż wysokogórski) w rejonie Lagunas de Mojanda, niedaleko Otavalo, malownicza pętla Quilotoa wysoko w Andach oraz nadmorskie lasy suche w Parque Nacional Machalilla . Niezapomniane wrażenia czekają miłośników ptaków. Mnóstwo ptactwa żyje w rejonie Mindo, a w Oriente mnogość gatunków jest wręcz niewiarygodna - w okolicach schroniska Caba=nas Ali=nahui naliczono ich 537. Niezwykłych przeżyć dostarcza też pobyt na Galápagos, gdzie ptaki wodne nie boją się ludzi. Spływy po rzekach są główną atrakcją miejscowości Tena , położonej w Oriente. W miasteczku można bez trudu załatwić wycieczkę w dół biegu pobliskich Rio Napo (klasa III; s. 000) i Rio Misahuallí (klasa IV+). Główne ośrodki surfingu to Monta=nita oraz Isla San Crisróbal , należąca do archipelagu Galápagos. Niezłe warunki do surfowania są też w pobliżu Playas , ale trzeba porozumieć się z miejscowymi mieszkańcami (np. w Playas Club Surf), żeby znaleźć te miejsca. Archipelag Galápagos, gdzie można zobaczyć rekiny młoty i gigantyczne płaszczki, jest również wielką atrakcją dla amatorów nurkowania, podobnie jak Parque Nacional Machalilla . W Ekwadorze nie brakuje także okazji do górskich wycieczek rowerowych.Architektura W Quito zachowało się wiele kościołów z epoki kolonialnej. W budownictwie sakralnym z tego okresu widoczne są wpływy szkoły Quito, a także motywy mauretańskie. Inną cechą charakterystyczną kościołów z czasów kolonialnych jest ogromne bogactwo ornamentyki - przepych graniczący z przesytem, czyli po prostu barokowy. Domy z epoki kolonialnej, zwykle z ozdobnymi balkonami na piętrze, malowano na biało i kryto czerwoną dachówką. Pięknie zachowaną zabudowę tego typu można podziwiać w zabytkowej części Quito i w Cuence. Oba te miasta zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Muzyka Najbardziej popularna jest cumbia i trzeba się do niej przyzwyczaić. Muzyka ta, rytmem przypominająca galop trzynogiego konia, pochodzi z Kolumbii, a odmiana ekwadorska charakteryzuje się ostrzejszym brzmieniem i szybszym tempem. Słychać ją praktycznie wszędzie, a zwłaszcza w autobusach, co sprawia, że przejazd pędzącym pojazdem dostarcza jeszcze mocniejszych wrażeń. Na wybrzeżu króluje salsa, najbardziej lubiana w prowincji Esmeraldas, gdzie popularnym instrumentem jest też marimba (odmiana długiego ksylofonu). Na marimbie grają przeważnie Ekwadorczycy pochodzenia afrykańskiego. Tradycyjna muzyka andyjska - mśsica folklórica - wyróżnia się swoistym, zniewalającym brzmieniem, upowszechnionym w kulturze Zachodu za sprawą piosenek takich jak El Cóndor Pasa ("Gdybym mógł") Paula Simona. Dla przyjezdnych muzyka ta brzmi nieziemsko z dwóch powodów. Po pierwsze, Indianie komponują w pięciotonowej skali, a muzyka Zachodu bazuje przeważnie na oktawie. Po drugie, wykonawcy używają instrumentów znanych w czasach prekolumbijskich - dętych drewnianych i perkusyjnych - które idealnie oddają egzotykę smaganych wiatrem równin wysokogórskich (páramo). Najlepsze miejsce do słuchania tej muzyki to pe=na (klub lub występ folkowy).Flora i fauna Flora i fauna Ekwadoru należy do najbogatszych na świecie. Na terenie kraju występuje ponad 20 000 gatunków roślin, a rok w rok odkrywane są nowe. Dla porównania, na całym kontynencie północnoamerykańskim naliczono ich tylko 17 000. Wynika to głównie z faktu, że tropiki na ogół dają schronienie znacznie większej liczbie gatunków roślin i zwierząt niż kraje położone w strefie klimatu umiarkowanego. Drugą zasadniczą przyczyną obfitości flory i fauny w Ekwadorze jest ogromne zróżnicowanie środowiska geograficznego. Warunki naturalne w Andach skrajnie różnią się od środowiska wilgotnych lasów tropikalnych, a jeśli dodać do tego biomy pośrednie i obszary nadmorskie, otrzymuje się olbrzymie bogactwo ekosystemów - różnorodność form życia, która przyciąga miłośników przyrody z całego świata. Ekwador to przede wszystkim raj dla ornitologów: na jego obszarze występuje jakieś 1500 gatunków ptaków, tj. dwukrotnie więcej niż w Ameryce Północnej, Europie czy Australii. Licznie reprezentowane są także ssaki, których stwierdzono ok. 300 gatunków. Na nizinach w dorzeczu Amazonki można spotkać m.in. małpy, a na terenach górskich żyją rzadkie niedźwiedzie andyjskie.Parki narodowe Najsłynniejszym ekwadorskim parkiem narodowym jest Parque Nacional Islas Galápagos , utworzony na wyspach archipelagu Galápagos w 1959 r. jako pierwszy park narodowy w kraju. Wyspy zawdzięczają swoją sławę Karolowi Darwinowi i unikalnej florze i faunie. Na stałym lądzie ustanowiono osiem parków narodowych. Podróżując z północy na południe, można zwiedzić kolejno przynajmniej sześć wymienionych poniżej. Cotopaxi Park wysoko w Andach, pomiędzy Quito a Latacungą, wokół wulkanu Cotopaxi, wznoszącego się na wysokość 5897 m n.p.m. . Yasuní Międzynarodowy Rezerwat Biosfery UNESCO i zarazem największy ekwadorski park narodowy na stałym lądzie, obejmujący rozległy obszar prawie niezamieszkanego lasu tropikalnego na południowy wschód od miasta Coca . Machalilla Jedyny w kraju park narodowy na wybrzeżu. Miejscowe atrakcje turystyczne to nurkowanie z akwalungiem, obserwacja wielorybów, plaże i wyspy oraz ruiny z czasów prekolumbijskich . Sangay Park w pobliżu Riobamby, obejmujący trzy najwyższe szczyty w Ekwadorze. Cajas Park na zachód od Cuency, pełen wysokogórskich jezior. Podocarpus Park w pobliżu Loji i Zamory, którego nazwa pochodzi od jedynego rodzimego gatunku drzewa iglastego. Obejmuje różne typy środowiska naturalnego, od dżungli po tropikalne lasy górskie. Oprócz parków narodowych w Ekwadorze istnieją również liczne rezerwaty przyrody i obszary chronione, w tym rezerwaty prywatne. W większości parków i rezerwatów brakuje infrastruktury turystycznej - bazy noclegowej, punktów gastronomicznych itp.Wybrane imprezy Święta państwowe W dni świąteczne zamknięte są banki, biura i urzędy, a w pojazdach komunikacji publicznej bywa bardzo tłoczno. Planując podróż w takim dniu, warto postarać się o rezerwację biletów. Poniżej wymieniono najważniejsze święta narodowe, często obchodzone przez kilka dni z rzędu od faktycznej daty. - Anno Nuevo (Nowy Rok, 1 stycznia) - Epifania (święto Trzech Króli, 6 stycznia) - Semana Santa (Wielki Tydzień, święto ruchome) - Día del Trabajador (Święto Pracy, 1 maja) - Batalla de Pichincha (rocznica bitwy na górze Pichincha, 24 maja) Święto upamiętniające decydującą bitwę o niepodległość Ekwadoru w 1822 r. - Cumpleannos de Simón Bolívar (urodziny Simóna Bolívara) - Fundación de Guayaquil (rocznica założenia Guayaquil, 25 lipca) - Independencia de Quito (rocznica wyzwolenia Quito, 10 sierpnia) - Independencia de Guayaquil (rocznica wyzwolenia Guayaquil, 9 października) - Día de la Raza (rocznica odkrycia Ameryki, 12 października) - Todos los Santos (Zaduszki, 1-2 listopada) Uroczystości na cmentarzach, w tym przystrajanie grobów kwiatami, szczególnie urokliwe w okolicach wiejskich. Independencia de Cuenca (rocznica wyzwolenia Cuenki, 3 listopada) Fundación de Quito (rocznica założenia Quito, 6 grudnia) Obchody wypełniające pierwszy tydzień grudnia - parady, tańce i walki byków. Nochebuena/Navidad (Wigilia/Boże Narodzenie, 24-25 grudnia) Anno Nuevo (pożegnianie starego roku, 28-31 grudnia) Liczne parady i tańce, kończące się w noc sylwestrową, gdy na ulicach pali się kukły naturalnej wielkości.Fiesty i inne imprezy Wiele uroczystości w Ekwadorze związanych jest z kalendarzem Kościoła katolickiego. Obchody często urządza się z wielkim rozmachem, szczególnie w górskich wioskach indiańskich, gdzie katolickie święta zazwyczaj są pretekstem do tradycyjnej fiesty, połączonej z tańcami, pochodami, odprawianiem obrzędów i piciem alkoholu. Poniżej wymieniono najważniejsze imprezy. Carnaval (karnawał, luty) Obchody w całym kraju. Fiesta de Frutas y Flores (święto owoców i kwiatów) Obchody w Ambato w dwóch ostatnich tygodniach lutego. Corpus Christi (Boże Ciało, święto ruchome w czerwcu) Święto religijne w pierwszy czwartek po ósmej niedzieli od Wielkanocy, Día de San Juan (dzień św. Jana Chrzciciela, 24 czerwca) Fiesty w Otavalo i okolicach. Wyspy Galápagos Archipelag Galápagos to jedyne w swoim rodzaju siedlisko rzadkich gatunków zwierząt, obejmujące grupę jałowych wyspach wulkanicznych, które same w sobie frapują swoistym surowym urokiem. Zwiedzanie archipelagu dostarcza niezapomnianych wrażeń: można tu popływać w towarzystwie lwów morskich i pingwinów tropikalnych, popatrzeć z bliska na głuptaka niebieskonogiego karmiącego młode, potowarzyszyć olbrzymiemu żółwiowi o wadze 200 kg, wlokącemu się przez kaktusowy las, czy wreszcie spróbować podejść iguanę uciekającą spod nóg człowieka, stąpającego po zastygłej lawie. Większość żyjących tu gatunków zwierząt nie występuje w żadnym innym miejscu na świecie, a tym bardziej nigdzie indziej nie spotyka się dzikich stworzeń, które są tak niewiarygodnie niepłochliwe. Archipelag leży na równiku, w odległości ok. 1000 km na zachód od wybrzeża Ekwadoru. W jego skład wchodzi 13 większych wysp i wiele małych wysepek. Administracyjnie wyspy Galápagos stanowią jedną z 21 prowincji Ekwadoru. Wyprawa na wyspy wiąże się z poważnymi kosztami, a naprawdę pełną satysfakcję z ich zwiedzania daje tylko rejs wycieczkowy. Cztery wyspy można zwiedzić na własną rękę, ale w ten sposób nie uda się zobaczyć wielu zwierząt, a liczne mniejsze wyspy, włączone do programu wycieczek zorganizowanych, również są warte odwiedzenia. Do 1535 r., gdy archipelag odkryli Hiszpanie, wyspy były niezamieszkane przez człowieka. Obecnie zamieszkanych jest pięć wysp. W 1835 r. przebywał tu Karol Darwin, który stworzył swoją teorię ewolucji w dużej mierze na podstawie obserwacji poczynionych właśnie podczas pobytu na Galápagos. W ostatnich latach środowisko naturalne Galápagos poważnie ucierpiało, szczególnie w styczniu 2001 r., kiedy ekwadorski tankowiec Jessica osiadł na mieliźnie niedaleko Puerto Baquerizo Moreno, położonego na wyspie San Cristóbal, wskutek czego blisko 700 000 litrów ropy naftowej wylało się do wody. Wprawdzie sprzyjające wiatry i prądy oceaniczne przeniosły większość wycieku z dala od wysp, ale i tak trzeba było ratować dziesiątki lwów morskich, głuptaków niebieskonogich i pelikanów brunatnych. Na szczęście Stacja Badawcza im. Karola Darwina (Charles Dawrin Research Station - CDRS) poinformowała pod koniec 2002 r., że wyciek miał co prawda duży zasięg, lecz poczynił niewielkie szkody. Opróżniony tankowiec pozostawiono na mieliźnie i sytuacja na wyspach wróciła do normalności. Innym zjawiskiem, które zagraża faunie Galápagos, jest notoryczne kłusownictwo lwów morskich, zabijanych dla pozyskania ich organów rozrodczych, które jakoby działają jak afrodyzjaki i są sprzedawane w różnych postaciach na całym świecie. Co gorsza, w obrębie morskiego rezerwatu wciąż nielegalnie poławia się rekiny, zwykle w celu wykorzystania ich płetw. Jak widać, Park Narodowy Galápagos ma przed czym się bronić. Jeśli ktoś chciałby ofiarować datek na rzecz niezarobkowej Fundacji Karola Darwina (Charles Darwin Foundation; www.galapagos.org), zajmującej się ochroną i badaniem wysp, może to zrobić za pośrednictwem Internetu. Bieżące informacje o wyspach podawane są w internetowym serwisie informacyjnym fundacji (www.darwinfoundation.org).