Opis

Kambodża zajmuje 181 035 km2, co stanowi mniej więcej połowę terytorium Włoch czy Wietnamu. Z północy na południe przez wschodnią część kraju płynie potężny Mekong. W porze deszczowej jego wody zasilają jezioro Tonle Sap - największe na Półwyspie Indochińskim. Góry Słonia (Phnom Damrei) i Góry Kardamonowe (Phnom Kravanh) ciągną się na południowym zachodzie, góry Dangkrek (Phnom Dangkrek) wzdłuż północnej granicy z Tajlandią, a w północno- -wschodniej części kraju wyrasta odgałęzienie Gór Annamskich (Truong Son). Typowy krajobraz to szachownica poletek ryżowych z licznymi palmami cukrowymi, symbolem Kambodży. Suchsze obszary w centrum zajmują sawanny. Znaczną część kraju nadal porastają lasy: na północy monsunowe, tracące liście w porze suchej, na południu wilgotne równikowe, na wybrzeżu namorzynowe. W niektórych prowincjach wycina się drzewa w zatrważającym tempie, zwykle za cichym przyzwoleniem rządu lub wojska. Po 30 latach wojny domowej w Kambodży zapanował spokój. Piękny, choć wyniszczony kraj, powoli staje się popularnym celem turystycznych wycieczek. Jego mieszkańcy są przyjacielscy, ciekawi świata i otwarci na przybyszów. Można tu przeżyć prawdziwą azjatycką przygodę. Współczesne państwo kambodżańskie jest spadkobiercą potężnego królestwa Khmerów, które za panowania angkorskiej dynastii (IX-XIV) zajmowało również terytoria dzisiejszej Birmy, Laosu, Malezji, Tajlandii i Wietnamu. Po dawnym imperium pozostały ruiny stolicy w Angkorze, zabytek, który nie ma sobie równych w Azji Południowo-Wschodniej, zarówno pod względem okazałości, jak i piękna. Angkor Wat to arcydzieło światowej architektury tej klasy co Tadż Mahal i chiński Wielki Mur. Warto również wspomnieć o południowym wybrzeżu, opasanym pierścieniem tropikalnych wysp, rzadko odwiedzanym przez turystów. W potężnym Mekongu w okolicy Kratie żyje zagrożony wyginięciem gatunek słodkowodnych delfinów, a dzikie, górskie okolice północno-wschodniej części są ostoją mniejszości etnicznych. Kraj powoli się podnosi po czasach wojny domowej i terroru. Prawie cztery lata (1975-1979) trwały krwawe rządy Czerwonych Khmerów, którzy realizując maoistowskie idee dopuścili się masowych aktów ludobójstwa. Zginęło ponad milion osób, a zabytki narodowego dziedzictwa legły w gruzach. Dziś Kambodża, bezpieczna i stabilna politycznie, stanowi jedną z największych atrakcji turystycznych w Azji Południowo-Wschodniej. Warto się wybrać na wycieczkę, zanim przemysł turystyczny pozbawi to miejsce uroku. Po trzykrotnych względnie wolnych i sprawiedliwych wyborach kraj powoli dojrzewa politycznie, gospodarczo i społecznie. W ubiegłym stuleciu Kambodża kojarzyła się przede wszystkim z konfliktami, które powoli przechodzą do historii. Od dłuższego czasu utrzymuje się pokój, a obywatele pragną demokracji i rozwoju kraju. Jednocześnie wśród młodych gwałtownie rośnie poparcie dla opozycji. Ponad połowa ludności ma mniej niż piętnaście lat i w najbliższej przyszłości znaczna jej część przeniesie się do miast w poszukiwaniu pracy. Wielką nadzieją gospodarki jest turystyka. Żaden z bardziej gospodarczo rozwiniętych sąsiadów nie może konkurować z nią w tej dziedzinie.

Klimat

Klimat zwrotnikowy monsunowy na północy jest bardziej suchy, na południu wilgotny. Chłodny północno-wschodni wiatr przynosi niewiele deszczu i wieje od listopada do kwietnia. Od maja do października południowo-zachodni monsun niesie ze sobą silne wiatry, dużą wilgotność i obfite odpady deszczu. W porze deszczowej zwykle pada popołudniu, rzadko rankiem.

Główne atrakcje

Świątynie Angkoru Serce i dusza Khmerów, arcydzieło światowej architektury. Phnom Penh Najpiękniejsze zachody słońca nad Mekongiem, Srebrna Pagoda i kolonialna architektura.Sihanoukville i południowe wybrzeże Najwspanialsze plaże Kambodży, tropikalne wyspy, świeże owoce morza i bujne życie nocne.Dzikie ostępy Mondulkiri Przejażdżka na słoniu po wzgórzach Mondulkiri. Najlepsza podróż Na dachu pociągu z Kampotu do Sihanoukville.Z dala od utartych szlaków Wyprawa po najgorszych drogach w Azji Południowo-Wschodniej do zagubionych w dżungli świątyń w prowincji Preah Vihear.

Flora i fauna

Zdaniem ekologów, kambodżańskie dżungle kryją w sobie jeszcze wiele tajemnic i niespotykane w całej Azji bogactwo gatunków. Zamieszkują je tygrysy, lamparty, niedźwiedzie, słonie, bawoły i jelenie. Ze względu na polowania i trudno dostępne mateczniki, niełatwo określić ich dokładną liczbę. Występuje też kilka niebezpiecznych gatunków węży, np. kobra królewska. Żyje tu mnóstwo kormoranów, żurawi, zimorodków i pelikanów. Warto odwiedzić Rezerwat Ptaków Prek Toal niedaleko Siem Reapu, gdzie schronienie znalazły m.in. ptaki brodzące, np. rzadkie bociany. W Mekongu żyją także niektóre gatunki dużych ryb, np. ogromny sum, który osiąga nawet 3 m długości. Na uwagę zasługują również niezwykle rzadko spotykane delfiny słodkowodne, na północ od Kratie. Parki narodowe Choć sieć obszarów chronionych i parków narodowych jest gęsta, w większości przypadków istnieją tylko na mapie i mają niewiele wspólnego z ochroną środowiska. Cztery z nich udostępnione są dla turystów, choć nie należy się spodziewać szczególnych udogodnień. Daleko na północny wschód jest wysunięty ogromny i niezbadany Virachey, który obejmuje prowincje Ratanakiri i Stung Treng. Popularny wśród tubylców Kirirom leży tuż przy drodze do Sihanoukville. Nieopodal jest park morski Ream, a w pobliżu Kampotu - piękny Bokor, dawna francuska miejscowość letniskowa.

Ludność

Według ostatniego spisu, w 1998 r. Kambodżę zamieszkiwało 11,8 mln osób. Przy 2- procentowym przyroście naturalnym prawdopodobnie dziś jest już 13 mln. Skrajna nędza i kiepski system opieki zdrowotnej negatywnie wpływają na wzrost liczby ludności. Bieda nieodzownie łączy się z chorobami, co tłumaczy zatrważająco wysoki wskaźnik śmiertelności niemowląt (90 na 1000 urodzeń), jeden z najwyższych w Azji Południowo-Wschodniej. Oficjalnie 96% ludności stanowią Khmerowie, co wskazywałoby, że państwo jest bardzo jednolite etnicznie. Nieoficjalnie jednak struktura ludności wygląda zupełnie inaczej. Znacznie więcej tu Chińczyków (ok. pół miliona), którzy odegrali znaczącą rolę w handlu, i Wietnamczyków, licznie przybywających za czasów francuskiej kolonizacji i później podczas okupacji Wietnamu w latach 80. XX w. Liczbę Czamów i malajskich muzułmanów, głównie w prowincjach wokół Phnom Penh, szacuje się na około pół miliona. W latach 1975–1979 byli prześladowani, a wielu zamordowano. Liczne mniejszości etniczno-językowe, chunchiet, zasiedlają trudno dostępne górskie rejony. Obecnie to ok. 70 tys. osób, w tym Kreungowie w Ratanakiri i Pnongowie w Mondulkiri.

Kultura, mentalność

Kambodża jest słabo rozwinięta i należy do najbiedniejszych państw na świecie. Wyniszczona wojnami powoli dźwiga się z ruin. Angkor - wizytówka, symbol statusu i duma narodowa - jest wszechobecny. Widnieje na fladze, pojawia się w nazwach hoteli i pensjonatów, miejscowej marki piwa i papierosów. Wznieśli go Khmerowie. Pamiętając o tym, łatwiej zrozumieć, że ponad stuletnie panowanie Tajów w Angkorze do dziś odbija się na stosunkach z Tajlandią. Dżajawarman VII (XII/XIII), najpotężniejszy władca Angkoru, jest niemal tak samo wszędzie obecny, jak jego świątynie. Za jego panowania królestwo Khmerów osiągnęło największy zasięg terytorialny. Pokonawszy wrogich Czamów, doprowadził do największego rozkwitu państwa, stając się bohaterem narodowym. Wspomnienie krwawych rządów Czerwonych Khmerów i reżimu Pol Pota budzi najgorsze skojarzenia, gdyż przypomina ogrom nieszczęścia, jaki spadł na naród. Ilekroć pada imię dyktatora, można usłyszeć o bezgranicznym ludzkim cierpieniu, o zmarłych braciach, matkach i dzieciach, o tragedii, z której Kambodżanie jeszcze się nie otrząsnęli. Miną pokolenia, zanim uda się zaleczyć rany. Kraj kuleje, gdyż ludzie przyzwyczaili się do życia z dnia na dzień, nie myśląc o jutrze, które jeszcze niedawno nie istniało. Ostatni bóg-król i obecny władca Norodom Sihanouk budzi mieszane uczucia. Jako ojciec narodu cieszy się sympatią, wielu jednak ma mu za złe współpracę z Czerwonymi Khmerami. Pod wieloma względami jego życie odzwierciedla losy współczesnej Kambodży.

Styl życia

System wartości wielu starszych obywateli opiera się na trzech filarach. Są to wiara, jedzenie i rodzina, która obejmuje wszystkich, których łączą więzy krwi, włącznie z kuzynami w trzecim pokoleniu i dalekimi ciotkami. Krewni trzymają się razem, wspólnie rozwiązują problemy, słuchają rad starszyzny i razem organizują środki do życia. Czy dom jest duży czy mały, jedno jest pewne: mieszka w nim liczna gromada. Bardzo ważną rolę w życiu Kambodżan pełni wiara, która pomogła wielu ludziom na nowo rozpocząć życie. Ponad 88% mieszkańców wyznaje buddyzm. W domach zwykle znajduje się niewielki ołtarzyk do odprawiania modlitw o dobry los, a w święta wierni tłumnie odwiedzają świątynie. Jedzenie jest tu ważniejsze niż w pozostałych krajach Azji Południowo-Wschodniej, gdyż naród kambodżański doświadczył strasznego głodu. Podstawą każdego posiłku jest ryż i wielu miejscowych kierowców nie pojedzie dalej bez codziennej porcji. Młodsze pokolenie, wychowane na MTV, ma zupełnie inne podejście do życia. Choć ulegają rodzicom tak długo, jak muszą, pragną tego samego, co nastolatki na całym świecie.

Sztuka

Okres najwspanialszego rozkwitu klasycznej sztuki przypadł na lata świetności królestwa Khmerów. Większość dzieł kultury powstała w stolicy państwa między IX i XIV w. Do najsłynniejszych należą świątynie: Preah Ko, Bakong, Lolet, Phnom Bakheng, Pre Rup, Phimeanakas, Angkor Wat - arcydzieło khmerskiej sztuki. Niezwykle kunsztowne rzeźby w Banteay Srei przedstawiają bóstwa, postacie mitologiczne, sceny z Mahabharaty i Ramajany. Wiele wspaniałych figur można oglądać w Muzeum Narodowym w Phnom Penh. Klasyczny taniec, którego korzenie sięgają Półwyspu Indyjskiego, również wywodzi się z Angkoru. Towarzyszy mu charakterystyczny brzęczący akompaniament orkiestry i niemal ekstatyczny śpiew. W Siem Reapie i Phnom Penh warto wybrać się na występy. Jeśli chodzi o kulturę dzisiejszej Kambodży, jak znaczna część Azji Południowo-Wschodniej pozostaje pod wielkim wpływem zachodniej popkultury. Nowe pokolenie odnajduje własne brzmienie dzięki MTV, a artyści coraz bardziej otwierają się na świat. W stolicy pojawiło się nawet kilku khmerskich raperów. Kino przeżywa renesans po okresie zapaści we wczesnych latach 90. XX w. Dużym powodzeniem cieszą się filmowe wersje mitów i legend ze wspaniałej przeszłości kraju. Po sukcesie filmu Tomb Raider Hollywood nie przestaje interesować się Kambodżą, może więc uda się wykorzystać tę popularność.

Religia

Wiodącą religią jest buddyzm therawada. Od 1975 r. komuniści zaczęli eliminować wszystkie wyznania, mordując większość mnichów. Wiele świątyń zniszczono lub zamieniono w chlewnie. Ten stan rzeczy trwał aż do obalenia krwawego reżimu w 1979 r. W ostatnich dziesięcioleciach nastąpił jednak wyraźny zwrot ku religii - według oficjalnych danych buddyzm wyznaje 88% ludności kraju. Wiekszość Czamów praktykuje uproszczoną formę braminizmu, zaś pozostali to muzułmanie. Malajowie również wyznają islam.

Niebezpieczeństwa i kłopoty

Z każdym rokiem wspomnienie wojny staje się coraz bardziej odległe, a kraj bezpieczniejszy dla turystów. Jeśli ktoś nawet z dala od głównych dróg wędruje wytyczonymi szlakami, nic mu nie grozi. Warto jednak zasięgnąć najświeższych informacji przed wyruszeniem na rzadziej uczęszczaną trasę, zwłaszcza gdy podróżuje się motocyklem. Przed przyjazdem warto przejrzeć najnowsze wiadomości w - Bangkok Post, a jeszcze lepiej odwiedzić internetową stronę www.phnompenhpost.com. Kwestie prawne Wbrew powszechnemu przekonaniu, marihuana (ganchar) nie jest w Kambodży legalna. Policja próbuje rozwiązać ten problem, ale akcje są wymierzone głównie przeciwko właścicielom pensjonatów i barów. Wiele zachodnich krajów respektuje prawo zezwalające na karanie przestępstw popełnionych za granicą.Miny, granaty i bomby Pod żadnym pozorem nie wolno dotykać pocisków artyleryjskich, granatów, min, bomb i innego sprzętu wojskowego. Kambodża należy do najbardziej zaminowanych krajów na świecie. Na jej terytorium nadal jest zakopanych 4–6 mln min. Zawsze trzeba się trzymać wytyczonych szlaków i ścieżek, gdyż nawet zejście z pobocza może skończyć się tragicznie. Organizacje rozminowujące tereny prowadzą intensywne prace w całym kraju, ale potrwa to jeszcze długo.Przestępczość Biorąc pod uwagę ilość broni w Kambodży, jest tu mniej rozbojów, niż można by przypuszczać. Niemniej jednak stanowi to pro-blem w Phnom Penh, choć jest niewielkie prawdopodobieństwo, że broń zostanie użyta. Nie ma powodu do przesadnej ostrożności - torby i wartościowe przedmioty lepiej po zmroku zostawiać w domu i nie spacerować w pojedynkę. Kradzieże, również kieszonkowe, zdarzają się na niektórych bazarach w Phnom Penh oraz w wieloosobowych taksówkach i pikapach w całym kraju, zwłaszcza na trasie Poipet Siem Reap. Trzeba pamiętać, aby nie chować paszportu i wypchanego banknotami portfela do tylnej kieszeni.

Główne imprezy

Bon Om Tuk - na początku listopada w Phnom Penh odbywają się regaty dla uczczenia zmiany nurtu rzeki Tonle Sap. Chat Preah Nengka - ceremonia orania, celebrowana przez rodzinę królewską, która ma przesądzić o zbiorach podczas nadchodzących żniw. W połowie lub pod koniec maja. Chiński Nowy Rok Duża chińska społeczność świętuje nadejście nowego roku pod koniec stycznia, na początku lub w połowie lutego. Wietnamczycy mają swoje Tet. Urodziny Jego Wysokości Króla Sihanouka Król Sihanouk aż trzy dni świętuje urodziny (30 X-1 XI) więcej niż Królowa Elżbieta II. Święto Niepodległości - i 9 XI jest obchodzone święto wyzwolenia Kambodży spod francuskiego kolonializmu. Międzynarodowe Święto Pracy - obchodzone 1 V, to pamiątka po czasach socjalizmu. Rządzący sądzili, że jeżeli ludziom się mało płaci, wystarczy im to wynagrodzić większą liczbą świąt. Kambodżański Nowy Rok - Chaul Chnam jest w połowie kwietnia. To jakby Boże Narodzenie, Nowy Rok i Dzień Świętego Patryka w jednym. Obchody trwają trzy dni, a wierni Kambodżanie udają się do świątyń, aby wznosić modły, wymieniać podarunki oraz obficie polewać się nawzajem wodą i posypywać talkiem. Pchum Ben - przypomina Święto Zmarłych, dla których składa się ofiary w świątyniach.