Opis

Słowacja, położona w Europie Środkowej, na południe od Polski, jest atrakcyjna przez cały rok, a przyjemne uczucie dobrze spędzonego czasu towarzyszyć będzie zarówno tym, którzy wolą wypoczywać latem, jak i zwolennikom zimowych wakacji. Późna wiosna to idealna pora na wędrówki obleganymi w sezonie szlakami Tatr i Słowackiego Raju oraz na wycieczki do jaskiń. Zimą w stu dużych i kilkudziesięciu małych górskich ośrodkach narciarskich rusza kilkaset wyciągów i kolejek linowych. Dobrze przygotowane, w wielu przypadkach oświetlone stoki z bogatym zapleczem turystycznym dostosowane są do potrzeb początkujących i zaawansowanych narciarzy. Pomyślano również o snowboardzie, saneczkarstwie, trasach biegowych i turystyce narciarskiej. Baseny termalne i rozliczne kąpieliska na powietrzu, a także ośrodki wodniackie na licznych zaporach, działają najczęściej od czerwca do połowy września. W malowniczych, zróżnicowanych krajobrazowo górach Słowacji wytyczono kilkaset kilometrów dobrze oznakowanych szlaków turystycznych prowadzących przez najatrakcyjniejsze zakątki kraju: od surowych Wysokich Tatr, poprzez kaniony Słowackiego Raju i Słowackiego Krasu, lasy i hale Niżnych Tatr, Małej Fatry, Beskidów i Połonin, po łagodne zielone grzbiety Ptasznika, Małych Karpat i wulkaniczne stożki Polany czy Wyhorlatu. Przez najpiękniejsze zakątki Słowacji prowadzą również trasy rowerowe, których łączna długość wynosi 3,5 tys. km. Jesienią (we wrześniu i październiku) piękna pogoda sprzyja górskim wędrówkom. W południowej części Słowacji, zwłaszcza w rejonie Małych Karpat i Dolnego Zemplinu, odbywają się wtedy hucznie obchodzone dni winobrania i liczne festiwale z okazji święta wina. Zamki, kościoły i jaskinie można zwiedzać niezależnie od pory roku, jednak późna jesień, zima i wczesna wiosna nie są najlepszymi porami na krajoznawcze podróże. Poza Bratysławą i większymi miastami wiele muzeów, skansenów i zamków jest od października do maja zamknięta na cztery spusty. Warto także pamiętać, że w Tatrach Słowackich szlaki powyżej Magistrali są niedostępne od późnej jesieni do lata, a poruszanie się na nich jest wtedy zabronione.

Kuchnia

W dzisiejszej kuchni słowackiej wiele jest sąsiedzkich zapożyczeń od Węgrów, Czechów i Rusinów. Przeważają dania mięsne z sosami, knedlikami i korniszonami oraz kapustą. Do rangi potrawy narodowej urosły bryndzové halusky - drobne kluseczki z ciasta ziemniaczano-mącznego podawane z bryndzą i okraszone smalcem ze skwarkami oraz śmietaną. Danie pochodzi z Liptowa, który słynął również z wyrobu znakomitych owczych serów. Obok znakomitej bryndzy ciągle rosnącym uznaniem cieszą się oravské korbáčikż - coś w rodzaju oscypków formowanych w wiązki cieniutkich włókien, dostępne w wersji solonej lub dodatkowo wędzonej. Do oryginalnych potraw słowackich należą liczne dania mączne (kluski, knedle z owocami), potrawy z baraniny i dziczyzny oraz wariacje na temat kiszonej kapusty. Kuchnia węgierska zaznaczyła się na Słowacji gulaszem, w tym bograczem (gulás kotlikovy), paprykową zupą rybną halászlé i zastosowaniem ostrych przypraw: papryki i czosnku. Od Rusinów pochodzą pierogi i bliny, a od Czechów - knedliki i smażone karpie. Do podstawowych potraw, dostępnych bodaj w każdej restauracji w kraju, należą m.in. hemendeks (jajko na szynce), hovädzia polievka (rosół wołowy), vyprázeny syr (smażony, panierowany żółty ser), rieberko (schabowy z kością), rezeň (kotlet), gulás (gulasz), kura (kurczak), palačinky so zavareninou (naleśniki z konfiturą), zákusok (ciastko) i zmrzlina (lody). Słowacja nie jest rajem dla wegetarian. Nawet jeżeli potrawa figuruje pod nagłówkiem bezmäsité jedlá (dania bezmięsne), nie znaczy to, że nie zawiera mięsa, a jedynie jest go znacznie mniej niż zwykle. Najbardziej popularnym bezmięsnym daniem jest vypráżenż syr, czyli plaster sera zapieczony w bułce tartej, podawany z ziemniakami i dużą ilością sosu tatarskiego (zapieczony z szynką nosi nazwę plnenż lub so sunkou). Warto zapamiętać zwrot: som vegeterián/vegeteriánka, do którego można dodać nejem ani mäso ani rybu (jestem wegetarianinem/wegetarianką, nie jem ani mięsa, ani ryb).

Piwo

Słowacja nie posiada tak długiej tradycji picia piwa jak Czechy, ale od 1918 roku (czyli od ustanowienia wspólnego z Czechami państwa) konsumpcja piwa stale rośnie. Piwo, niegdyś popularne w cieplejszych regionach, w których udawał się chmiel, dziś pije się w całej Słowacji - od Bratysławy (Stein) przez Nitrę (Corgoň), Hurbanovo (Zlatż bazant), Topolčiany (Topvar), Martin (Martiner), Poprad (Tatran) aż po Preszów (Gold Fassl, Smädnż Mnich).

Aktywny wypoczynek

Słowacja to wymarzony kraj dla lubiących czynny wypoczynek - od wycieczek rowerowych i jazdy konnej, przez spływy kajakowe (Wagiem, Hronem i Nitrą), żeglowanie i surfowanie po sztucznych zalewach oraz dunajskiej zaporze, pływanie w setkach basenów, również termalnych, wędkowanie w rzekach, jeziorach i rozlicznych stawach, aż po wspinaczki i wędrówki górskie, penetrowanie jaskiń, jazdę na nartach i snowboardzie, narciarstwo biegowe i turystykę narciarską.

Narciarstwo

Warunki narciarskie na Słowacji są najlepsze w Europie Środkowej. Na stokach od Tatr po Małe Karpaty działają dziesiątki ośrodków narciarskich (lyzarske stredisko), różniących się wielkością, poziomem usług i cenami. Najbardziej renomowane oferują po kilka, kilkanaście wyciągów i kolejek, sztuczne naśnieżanie i oświetlenie stoków, hotele z basenami i sauną, rozbudowane zaplecze gastronomiczne, wypożyczalnie sprzętu, szkoły narciarskie dla dzieci i dorosłych i wyciągi. Najpopularniejsze i cieszące się najlepszą opinią ośrodki narciarskie to: Jasná, Chopok-juh, Čertovica w Niżnych Tatrach, Szczyrbskie Jezioro, Stary Smokowiec, Tatrzańska Łomnica i Ździar w Tatrach Wysokich, Donovaly (Donowały), Malinné w Wielkiej Fatrze, Vrátna, Martinské hole, Malá Lučivná w Małej Fatrze, Wielka Racza w Beskidach Kisuckich, Kubínska hoža (Kubińska Hala) w Orawskiej Magurze, Zverovka (Zwierówka), Zuberec (Zuberzec) w Tatrach Zachodnich, Krahule, Skalka w Górach Kremnickich, Plejsy, Kojsovská hoža (Kojszowska Hala) w Rudawach Spiskich itd.

Turystyka rowerowa

Na Słowacji turystyka rowerowa przeżywa rozkwit. Slovenski Cykloklub, wykorzystując naturalne dobre warunki (niezbyt zatłoczone drogi lokalne, zwłaszcza we wschodniej części kraju, malownicze krajobrazy), wytycza nowe trasy i włącza je w europejską sieć. Na Słowacji jest 3,5 tys. km tras rowerowych (oznaczenie literą C na barwnym polu), zaznaczonych na dziewięciu Cyklomapach zob. Informacja i mapy). Najgęstsza sieć tras rowerowych obejmuje następujące regiony Słowacji: Povazie (Poważe) i Kysuce (Kisuce, 1000 km szlaków dolinami Wagu i Kisucy, grzbietami Jaworników, Beskidów, Szulowskich Skał), Záhorie (Zagórze, 750 km na Nizinie Záhorskiej, wzdłuż rzeki Morawy, grzbietami Małych Karpat), Požana (Polana, 320 km, trasy głównie dla rowerów górskich wokół wulkanicznego pasma Požany), Wysokie Tatry (200 km dolinami tatrzańskimi, głównie dla rowerów górskich), Podunajsko (200 km tras na Nizinie Naddunajskiej, w tym znaczna część biegnąca szczytem wałów nadrzecznych), Rudohorie i Góry Lewockie (ok. 300 km głównie dla rowerów górskich, trasy przez góry i skrajem Słowackiego Raju), okolice Preszowa (250 km tras we wschodniej Słowacji, u stóp Wschodnich Karpat), Niżne Tatry (100 km tras u stóp Chopoka i w dolinie Hronu), Żylina-Rajec (110 km tras dla rowerów górskich i szosowych).

Wędrówki górskie

Góry Słowacji są bodaj najatrakcyjniejszym terenem wycieczek i wypraw górskich w Europie Środkowej. Łączna długość znakowanych górskich szlaków wynosi kilka tysięcy kilometrów. Grzbiety każdego pasma przecinają szlaki graniowe, od których odchodzą łączniki w doliny. Słowackie góry wyróżniają się ogromnym bogactwem krajobrazów.

Zwiedzanie jaskiń

Na Słowacji odkryto do tej pory 3900 jaskiń, z czego do zwiedzania udostępniono 12. Nad ich ochroną i eksploatacją czuwa Správa slovenskżch jaskżň.

Żeglarstwo, kajakarstwo, windsurfing

Słowacja nie ma dostępu do morza ani wielkich jezior, jednak jest tu wiele ośrodków wodniackich. Działają na brzegach sztucznych zalewów, utworzonych w wielu miejscach dla powstrzymania wiosennych wezbranych wód spływających rzekami z gór. Latem na brzegach działają ośrodki turystyczne, przystanie żeglarskie, wypożyczalnie kajaków, nart i rowerów wodnych. Najpopularniejszych sztucznych zbiorników jest kilka. Liptovská Mara, zalew na Wagu niedaleko Liptowskiego Mikulasza, to największy akwen Słowacji. Na północnym brzegu znajduje się kilka ośrodków i przystani wodniackich. Pobliska Oravská priehrada na rzece Orawie, położona malowniczo pośród gór Orawy, niedaleko granicy z Polską, jest bardzo ceniona przez windsurfingowców. Zemplínska Sírava (Zemplińska Szirawa) u stóp Wyhorlatu we wschodniej Słowacji, zwana Słowackim Morzem, jest najpopularniejszym akwenem, którego plaże latem zaludniają tłumy urlopowiczów, a tafla roi się od jachtów i łódek. Nieco dalej na północ, na rzece Ondawie niedaleko Humennego leży Velka Domasa (Wielka Domasza), zwana zieloną perłą wschodniej Słowacji, słynąca z zielonkawej, bardzo czystej wody. W ośrodku Požany o szerokiej plaży co roku we wrześniu odbywają się regaty jachtowe. Ruzín nad Hornadem niedaleko Koszyc to miejsce z wypożyczalniami łódek i rowerów wodnych, a Sžňava - spory zalew na Wagu obok Pieszczan. Slnečné jazerá to jeziorka żwirowe obok Senecu niedaleko Bratysławy - są tu trawiaste plaże i przystanie łódek, rowerów wodnych.

Główne rzeki Słowacji

Wag, Hron i Nitra - nadają się na spływy kajakowe. Na bystrych górskich rzekach (Dunajec, Hornad, górny Wag itd.) organizuje się wyprawy raftingowe. Najdłuższy sztuczny tor raftingowy w naszej części Europy znajduje się w Čuňovie obok Bratysławy, obok zapory dunajskiej.