Opis

Szwecja, leżąca w Europie Północnej, na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, pomiędzy Finlandią i Norwegią, to przede wszystkim kraj lasów i jezior. Miasta są małe, jak na europejskie standardy, i skupione w południowej części kraju, gdzie żyje większość mieszkańców.Dogodny okres na zwiedzanie Szwecji, zarówno północnej jak i południowej, to czas od maja do września. Lato jest krótkie, lecz może okazać się gorące; w 2002 roku zanotowano tu najgorętsze lato od niepamiętnych czasów, przez sześć tygodni temperatura w Sztokholmie utrzymywała sić na poziomie powyżej 25°C. Większość Szwedów wyjeżdża na letnie wakacje między połową czerwca, a połową sierpnia wtedy to pogoda jest najładniejsza i odbywa się najwiecej imprez. Regułą jest, że gdy południe Szwecji cieszy się gorącym latem, to na północy robi sić deszczowo i przeraźliwie zimno i na odwrót. W północnej Szwecji już przed końcem sierpnia zaczynają żółkną liście i często występują nocne przymrozki, a pierwszy śnieg spada we wrześniu; w Sztokholmie śnieg zdarza się w październiku, ale zwykle szybko topnieje. W listopadzie jednak ziemia najczęściej jest już pokryta warstwą bieli, która utrzymuje się do marca czy nawet do kwietnia, kiedy to wciąż jeszcze śniegu może przybywać. Na południu zimy są łagodne, a w południowej prowincji, Skanii, często w ogóle nie ma śniegu. Szwedzi są głęboko przekonani, że mroźna, śnieżna zima jest znacznie korzystniejsza dla zdrowia od łagodnej i bezśnieżnej, ponieważ warstwa śniegu leżącego na ziemi zwićksza ilość światła, którego zimą jest w Szwecji bardzo mało. Na południu kraju śnieg zazwyczaj topnieje pod koniec marca albo na początku kwietnia, a temperatury zaczynają powoli rosnąć. Należy pamićtać, że podczas podróży na północ aż do maja można jeszcze natrafić na śnieg. Na zimę w Szwecji, gdzie śnieg leży przez siedem do ośmiu miesięcy w roku, trzeba się dobrze przygotować. Z mrozem, który na północy kraju często sięga 30°C, Szwedzi walczą, ubierając się na cebulkę i nosząc rzeczy bawełniane, dobrze chroniące przed chłodem. Nie wystarczy ciepła kurtka, trzeba nosić wełniane czapki, dopasowane rękawice lub mufy oraz ciepłe skarpety, gdyż 30-50% utraty ciepła następuje wskutek wyziębienia głowy i stóp. Wewnątrz sklepów i biur jest dla odmiany niezwykle ciepło, dlatego wchodząc tam, należy szybko zdjąć wierzchnie ubranie. Na zimowy wyjazd do Szwecji warto zabrać ciepłe buty na grubej podeszwie, które nie będą się ślizgać po grubej warstwie twardo ubitego śniegu. Chodzenie po lodzie nie jest najlepszym pomysłem, a jeśli ktoś chce ryzykować, niech przynajmniej poradzi się miejscowych. Często zdarza się, że szwedzcy kierowcy skracają sobie drogę, jeżdżąc po skutych lodem powierzchniach jezior. Przyjezdni jednak powinni trzymać się wytyczonej trasy lub śladów samochodów, które jechały przed nimi. W miastach należy bardzo uważać na zwisające z dachów i rynien sople.

Miasta

Spośród szwedzkich miast wyróżnia się wytworny i piękny Sztokholm, rozłożony na czternastu wyspach dzielących jezioro Melar od Bałtyku. Można tam znaleźć sporo wspaniałej architektury i zasobne w zbiory muzea, a pod względem życia kulturalnego i nocnych rozrywek stolica zostawia resztę kraju daleko w tyle. Szerokie, obsadzone drzewami bulwary, wąskie uliczki średniowiecznej starówki i garść supernowoczesnych budowli czynią ze Sztokholmu jedno z piękniejszych miast Europy. Do miasta przylega archipelag 24 tysięcy wysepek, stanowiących cudowną przeciwwagę dla wielkomiejskiego zgiełku bez końca można tam spacerować wśród sielskiego krajobrazu. Zdecydowanie warto też odwiedzić drugie pod względem wielkości miasto Szwecji, Göteborg, położone na zachodnim wybrzeżu. Jego mieszkańcy cieszą się opinią najbardziej przyjaznych ludzi w całej Szwecji, a sieć kanałów i przestronne ulice przypominają Amsterdam - stamtąd to przybyli architekci, którzy nadali Göteborgowi jego dzisiejszy kształt. Południe jest najbardziej kosmopolitycznym rejonem kraju, wiele zawdzięczającym bliskości Danii i reszty kontynentu europejskiego. Wzdłuż całego, ogromnie urozmaiconego, wybrzeża zachodniego ciągną się ruchliwe miasta. Środkowa i północna część kraju wygląda tak, jak przeważnie cudzoziemcy wyobrażają sobie Szwecję. Jej sercem jest Dalarna (co znaczy doliny) z okrągłymi pagórkami i wioskami pełnymi drewnianych czerwono-białych domów, które dla Szwedów są synonimem ich ojczyzny. Leży tu jezioro Siljan, jedno z najpiękniejszych w Szwecji. Najdalszy odcinek wybrzeża, na północ od Sundsvall, pełen jest porośniętych sosnami wysepek i skalistych zatok, wrzynających się daleko w głąb łagodnie pofałdowanego lądu, pokrytego kobiercami kwietnych łąk.

Na śniegu

Narciarstwo wywodzi się ze Skandynawii. Zimą jeżdżą tu na nartach wszyscy, a na północy ludzie korzystają z nich nawet w codziennej drodze do pracy. Najważniejsze ośrodki narciarskie to Ĺre, Sälen, Storlien i Riksgränsen - wszystkie w sezonie bardzo drogie i przepełnione, tak że nie ma szans na znalezienie miejsca bez wcześniejszej rezerwacji za pośrednictwem biura informacji turystycznej. Łatwiej można wykupić wczasy zorganizowane. Na północy sezon narciarski trwa od końca października aż do kwietnia, a w Riksgränsen w Laponii nawet do końca czerwca, zazębiając się z okresem białych nocy, kiedy to wyciągi czynne są od 22.00 do 1.00. W Riksgränsen jeździ się też na snowboardzie. Kiruna oferuje inne jeszcze atrakcje: jazdę psim zaprzęgiem czy snowmobilem (rodzaj śnieżnego skutera), spędzenie nocy w największym igloo świata Ice Hotel w Jukkasjärv, łowienie ryb z przerębli, a nawet przelot nad śnieżną pustynią na pokładzie helikoptera. Nie wolno jednak zapominać o tym, że jej okolice to jeden ze szwedzkich biegunów zimna. W niedalekich górach temperatura w szczególnie ostre zimy spada nawet do -50°C. Można też pojeździć na nartach na przygotowanym do tego stoku w samym Sztokholmie.

Piesze wędrówki

Szwecja pokryta jest siecią ponad czterdziestu długich szlaków pieszych, wzdłuż których rozmieszczone są górskie chaty i schroniska. Najpopularniejszą trasą jest wytyczony na północy Kungsleden (Szlak Królewski) w niektórych okresach nieco zatłoczony, lecz mimo to atrakcyjny. Biegnie on na przestrzeni 460 km przez piękne, dzikie rejony północno-zachodniej Szwecji: od Abisko, na linii kolejowej pomiędzy Kiruną, a Narvikiem w Norwegii, do Hemavan, a po drodze przechodzi się przez najwyższy szczyt Szwecji, Kebnekaise (2078 m n.p.m.).

Jeziora i rzeki

W Szwecji znajduje się ponad 100 tys. jezior, połączonych setkami kilometrów rzek i kanałów. Nic dziwnego więc, że w letnie popołudnia Szwedzi masowo pływają na kajakach. Świetnym miejscem do uprawiania tego sportu jest rejon Strömsund. Ponieważ rzeki na północy są bardziej wartkie, wspaniale nadają się na spływy pontonowe. Szczególnie atrakcyjna jest rzeka Pite w okolicy Moskosel, na północ od Arvidsjaur (niedaleko przebiega kolej Inlandsbanan).

Golf i wędkarstwo

W ostatnich latach golf w Szwecji zyskał bardzo na popularności. W całym kraju jest ponad 300 pól golfowych; większość skupia się na południu i czynna jest przez cały rok, ale można też pograć w białą noc za Kręgiem Polarnym. Szwecja to wymarzony kraj dla wędkarzy. W sercu Sztokholmu, naprzeciwko gmachu parlamentu, często udaje się złapać łososia, woda jest czysta, a wędkowanie dozwolone. Łowić ryby wolno także wzdłuż wybrzeża morskiego oraz w większych jeziorach, takich jak Wener, Melar, Wetter (świetne łowiska łososia i pstrąga). W górskich potokach w okolicy Hemavan, na północy znajdują się wspaniałe łowiska pstrąga (salvelinus); pobliskie Sorsele stwarza warunki do łowienia na muszkę pstrągów i lipieni.

Kuchnia

Jedną ze specjalności szwedzkiej kuchni są sosy na bazie śmietany, często doprawiane koperkiem lub pietruszką, świetnie uzupełniające dania z ryb. Inną jej dumą są potrawy z łososia na zimno lub na gorąco żelazny punkt każdego smörgĺsbord z prawdziwego zdarzenia. Śledzia podaje się zazwyczaj na surowo. Spośród dań północnoszwedzkich warto skosztować mięsa renifera - wędzone ma znakomity aromat, przypomina smakiem i konsystencją wołowinę, z tą różnicą, że zupełnie pozbawione jest tłuszczu. Mięso łosia jest mniej smaczne, ale polecane osobom na diecie; przeżuwając je, spala się nie mniej kalorii, niż dostarcza się organizmowi. Z jagód podawanych do wielu dań najważniejsze są brusznice, świetny dodatek do kulek mięsnych, razem z nimi stanowiący narodowy przysmak. Warto zwrócić uwagę na pomarańczowe słodziutkie maliny moroszki, rosnące na bagnach Laponii, wyśmienite z lodami i innymi deserami.