Opis

Tanzania, położona w Afryce Wschodniej, na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego, pomiędzy Kenią a Mozambikiem, to niemal 1 000 000 km2 wspaniałych, przeważnie dzikich terenów, ograniczonych od zachodu największymi jeziorami afrykańskimi, a od wschodu wybrzeżem Oceanu Indyjskiego z pięknymi wyspami Zanzibar, Pemba i Mafia. To właśnie w Tanzanii znajdują się trzy z najsłynniejszych cudów Czarnego Kontynentu: Kilimandżaro - dach Afryki, Ngorongoro - określany jako naturalna Arka Noego i wielkie równiny Serengeti słynące z największej na świecie populacji dzikich ssaków. Tanzanię zamieszkują uroczy ludzie, przeważnie z plemion Bantu, ale nie brak też barwnych Masajów, z których wielu nie ma tak częstego kontaktu z turystami, jak ich pobratymcy z Kenii. Po latach komunistycznych prochińskich rządów kraj staje się coraz bardziej przyjazny dla turystów. Skończyły się klęski głodu, a w najatrakcyjniejszych rejonach amerykański i zachodnioeuropejski kapitał zainwestował w turystykę sporo pieniędzy. Tanzania, bardziej nawet niż Kenia, odpowiada najgłębszym wyobrażeniom o Afryce. Będąc w Kenii, nie można zrezygnować z wyjazdu do Tanzanii, a przynajmniej do jej słynnych parków narodowych tuż przy granicy z Kenią. Tanzania jest trzynastym co do wielkości państwem Afryki. Zajmuje powierzchnię 945 000 km. Graniczy z Kenią, Ugandą, Rwandą, Burundi, Kongiem, Zambią, Malawi i Mozambikiem. Na zachodniej granicy kraju znajdują się 3 największe jeziora Afryki i zarazem największe zapasy słodkiej wody tego kontynentu: Wiktorii (69 tys. km), Tanganika (33 tys. km) i Malawi (29 tys. km). Inne wielkie jeziora to alkaliczne Eyasi, Manyara, Natron oraz słone Rukwa. Jeziora w granicach Tanzanii zajmują ponad 50 tys. km. Wschodnią granicę kraju wytycza wybrzeże Oceanu Indyjskiego z trzema dużymi przybrzeżnymi wyspami (Pemba, Mafia i Zanzibar). Większą część kraju zajmuje rozcięta systemami Wielkiego Rowu Afrykańskiego Wyżyna Wschodnioafrykańska. Rzeźbę urozmaicają liczne łańcuchy górskie i samotne masywy z najwyższym szczytem Afryki - Kilimandżaro (5895 m n.p.m.) i Meru (4566 m n.p.m.). Wzdłuż wybrzeża rozciąga się pas nizin. Rzeki kraju są stosunkowo krótkie, a największe z nich to Rufidżi, Wami i Rungwa. Tuż przy granicy z Ugandą płynie wpadająca do jeziora Wiktorii Kagera, będąca właściwą rzeką źródłową Nilu.

Klimat. Kiedy jechać?

Tanzania leży w strefie klimatu podrównikowego suchego, a na wyżynach podzwrotnikowego wilgotnego. Na południu kraju jest jedna pora deszczowa (XII-V), na północy dwie (tzw. krótka: X-XI i długa: III-V). Temperatury zależą od wysokości i są podobne do południowokenijskich. Na wyżynach spadają poniżej 10°C, na wybrzeżu oscylują wokół 30°C. Najzimniejsze miesiące to lipiec i sierpień.

Główne atrakcje

Wielką atrakcją Tanzani są parki narodowe i rezerwaty, które stanowią aż 14% jej powierzchni. Do najciekawszych, oprócz opisanych poniżej Serengeti National Park, Ngorongoro Conservation Area, Manyara National Park i Arusha National Park, należą Tarangire National Park i Mkomazi Reserve przy granicy z Kenią. W innych parkach narodowych na południu można spotkać inne, nieznane w Serengeti i Ngorongoro gatunki antylop. Selous National Park na południowy zachód od Dar es-Salaam to największy w Afryce obszar chroniony ( 54 600 km kw.). Można w nim jeszcze spotkać olbrzymie stada słoni przekraczające 100 sztuk. Innymi niezwykle ciekawymi parkami narodowymi są Gombe Stream i Mahale Mountains nad jeziorem Tanganika, słynne ostoje szympansów zamieszkane też przez inną zwierzynę. Ciekawym, dzikim i odległym miejscem jest Rauha National Park z pięknymi przełomami rzeki Rauha. Interesującym i niezwykle rzadko odwiedzanym regionem jest wyżyna Makonde zamieszkana przez plemię o tej samej nazwie, położona na południu przy granicy z Mozambikiem. Pochodzą stąd słynne nie tylko w Afryce hebanowe polerowane rzeźby w stylu makonde. Przedstawiają wysmukłe pojedyncze postaci lub drzewa życia - splecione figury ludzkie w pionowym układzie. Są rzeźbione z jednego pnia.

Kilimandżaro

Najwyższy szczyt Afryki, (5895 m). Kilimandżaro jest stosunkowo młodym wulkanem. Na zboczach można prześledzić kolejne piętra roślinne od sawanny poprzez gęste wiecznie zielone lasy do wiecznego śniegu. Na skutek ocieplenia się klimatu góra traci lodowce, które i tak już mają postać szczątkową, a w najcieplejszych miesiącach zachowują się jedynie resztki śniegu. Park narodowy utworzony wokół góry na wysokości powyżej 2700 m n.p.m. powstał w 1977 r. Rejon Parku Narodowego Kilimandżaro zamieszkuje liczna zwierzyna, m.in. lamparty, słonie, bawoły, elandy; które mogą podchodzić do znacznych wysokości ponad piętro lasów. Na "Kili" rocznie wyrusza ok. 13 000 osób. Wyjścia na Kilimandżaro zwykłą drogą nie można nazwać wyprawą - jest to zwykła i popularna wycieczka dla każdego. Boczne niższe wierzchołki masywu Kilimandżaro to Mawenzi i Shira. Na zboczu góry od dawna mieszkało plemię Czagga. Musieli kiedyś dochodzić do linii śniegu, a więc być może do 5000 m n.p.m., gdyż zachował się ustny przekaz o wyprawach po srebro, które zamieniało się w wodę.

Serengeti National Park

Nigdzie poza Serengeti dzikie ssaki nie żyją w tak gigantycznych ilościach, nigdzie nie spotyka się tak wielkich stad zwierząt kopytnych i tylu krążących wokół nich drapieżników. Serengeti to wielki obszar (prawie 15 tys. km kw.) pokrytej trawą równiny - potężne naturalne pastwisko, którego biały człowiek nie zdążył spustoszyć. Tutaj właśnie, dzięki wielkim obrońcom przyrody, w 1940 r. utworzono rezerwat, a w 1951 r. przemianowano go na park narodowy. Wśród głównych twórców parku należy wymienić prof. Bernharda Grzimka, autora pracy "Serengeti nie może umrzeć". Pomimo licznych przeszkód zabijanie zwierząt udało się zahamować i poza czarnymi nosorożcami, które wydają się nie do uratowania, populacja zwierząt utrzymuje się na stałym poziomie, a niektórych nawet rośnie. Krajobraz parku to bezkresne stepy z pojedynczymi, widocznymi z wielu kilometrów drzewami lub wzgórzami. Czasem bezkresne równiny wydają się płaskie jak stół. Trzeba wtedy stawać na dachu samochodu, by łatwiej dostrzec jakieś orientacyjne punkty. Równinę urozmaica kilka rzek i nieliczne zbiorniki wodne z największym jeziorem Ndutu na południowych krańcach parku. Nieliczne wzgórza porastają rzadkie lasy akacjowe. Widoczność na równinach jest na ogół wspaniała. Doskonale widać wzgórza odległe o dziesiątki kilometrów. Gra świateł, układ chmur, krótkie i piękne wschody i zachody Słońca stwarzają niepowtarzalną bajkową atmosferę.

Ngorongoro Conservation Area

Słynny krater, w którym żyją tysiące zwierząt niemal wszystkich gatunków zamieszkujących Afrykę Wschodnią. Obszar Chroniony Ngorongoro utworzony wokół krateru obejmuje ziemie zamieszkane przez Masajów, nieco odmiennych od tych znanych turystom z Maasai Mara, wąwóz Olduvai, gdzie znaleziono najstarsze ślady praczłowieka, i szereg pięknych wulkanów przekraczających 3000 m. Być może największą atrakcją Ngorongoro są wymierające czarne nosorożce, których gdzie indziej w pełni naturalnym środowisku raczej już się nie spotyka. Nawet tu, pomimo wzmocnionej ochrony finansowanej przez bogate kraje i ONZ, padają łupem kłusowników. Nosorożce w Ngorongoro zwykle po południu idą w kierunku lasu Lorelei i właśnie wtedy, wykazując dużo cierpliwości, jest szansa, by zobaczyć je z bliska, gdy przecinają liczne drogi w tym rejonie. Do nosorożca absolutnie nie można podjeżdżać zbyt blisko. Należy zawsze mieć włączony silnik i upatrzoną drogę odwrotu. kraterze zobaczyć można słonie, liczne stada antylop gnu (szczególnie między kwietniem a styczniem), bawołów i zebr. Jak na dłoni widoczne są inne popularne antylopy, żyje tu też niewielka populacja elandów, największych wschodnioafrykańskich antylop. W pobliżu jeziora Magadi bytują liczne hieny i szakale. W Ngorongoro niemal z pewnością dojrzy się lwy, przy odrobinie szczęścia z bardzo bliska, a także gepardy. Aby zobaczyć małego serwala, a szczególnie lamparta, trzeba mieć bardzo dużo szczęścia. Te ostatnie żyją na drzewach wzdłuż małych strumyków we wschodniej części krateru. W dwóch słodkich jeziorach obok miejsca piknikowego i w sadzawkach pływają hipopotamy. Ngorongoro to raj dla ornitologów. Bez trudu można zaobserwować liczne strusie, piękne żurawie koroniaste, dropie, sekretarze, kanie, orły, flamingi, a nad jeziorem Magadi dziesiątki gatunków innych ptaków.

Manyara National Park

Niewielki park usytuowany wzdłuż zachodniego brzegu jeziora Manyara, między jeziorem a zboczami Rowu Afrykańskiego. Spotkać tu można liczne gatunki ptaków, hipopotamy; do których - w przypadku zbyt wysokiego stanu wody - lepiej nie dojeżdżać. Jeżeli ktoś nie napatrzył się dość na żyrafy, to tutaj z pewnością ujrzy je w pełnej krasie. Nie brakuje guźców, pawianów i słoni (które sieją spustoszenie wśród roślin), gnu, bawołów, impali i innych antylop. Z ciekawszych ptaków można spotkać dzioborożce. Park zamieszkują też lwy. Arusha National Park - park obejmujący wschodnie stoki Meru, jeziora Momela oraz kratery Ngurdoto i Serengeti Ndogo (Małe Serengeti).

Kuchnia

W rejonie Moshi i Arushy kuchnia nie różni się od kenijskiej. Wśród miejscowej ludności Bantu króluje pieczone mięso - nyama choma. Masajowie stosują tradycyjną dietę z coraz liczniejszymi wzbogaceniami, głównie kukurydzianym ugali.

Ludność

Tanzanię zamieszkuje ok. 30 mln osób. Znaczna większość skupia się na wilgotnych nadbrzeżnych nizinach. Wnętrze kraju jest gęściej zaludnione jedynie w pobliżu większych miast, takich jak: Arusha, Moshi, Mwanza i Dodoma. Niewielka gęstość zaludnienia interioru spowodowana jest obecnością muchy tse-tse, która nie pozwala na rozwój hodowli. Największe miasta to Dar es-Salaam (1,5 mln), Mwanza (220 tys.), Dodoma (205 tys.) i Zanzibar (160 tys.). Tanzania, jak większość krajów rejonu, to prawdziwa mozaika etniczna, na którą składa się ponad 100 grup etnicznych. Znaczna większość to ludy Bantu (Wanjamwezi, Sukumi, Heke, Bena, Makonde i wiele innych). Poza nimi żyje tu wpływowa społeczność Hindusów i nieliczni Tanzańczycy pochodzenia europejskiego. Ludność wybrzeża jest mieszanką Bantu, Persów, Arabów i innych narodowości, którą można określić mianem ludności suahili (ok. 9%). Rząd Tanzanii prowadzi politykę zacierania różnic między plemionami i likwidacji dawnych zwyczajów, co ma doprowadzić do powstania narodu tanzańskiego. Do pewnego stopnia działania te przynoszą sukcesy. Językami oficjalnymi są suahili i angielski, którego znajomość jest jednak mniej powszechna niż w Kenii.

Religia

Jest istotnym elementem w życiu Tanzańczyków, niezależnie od wyznania. Przy świątyniach skupia się życie artystyczne, kulturalne, tam są najlepsze szkoły. Ponad 40% ludności wyznaje islam. Większość wiernych żyje na wybrzeżu, gdzie islam rozpowszechnił się już w XII w. Ponad 30% Tanzańczyków to chrześcijanie, głównie katolicy i luteranie. Chrześcijaństwo przyniósł dopiero wiek XIX, bowiem Portugalczykom nie udało się wcześniej schrystianizować kolonii na wybrzeżu. Chrześcijanie dominują w interiorze w pobliżu tradycyjnych centrów misyjnych, np. Arushy. W wielu miejscowościach trwa rywalizacja o rząd dusz i nawet w małych wioskach budowane są kościoły i meczety. Te ostatnie, fundowane przez bogate państwa Bliskiego Wschodu i Libię, są z reguły bardziej okazałe i kolorowe, co przyciąga miejscową ludność. Trzecią religią Tanzanii jest hinduizm. Wierzenia animistyczne wciąż utrzymują się w bardziej odległych rejonach lub są łączone z innymi religiami. Dawne praktyki są także żywe wśród ludzi, którzy w teorii wyznają islam bądź należą do jednego z kościołów chrześcijańskich.